Fani Platsatoura
MΠΕΤΤΥ ΒΑΚΑΛΙΔΟΥ (Betty Vakalidou)Έζησε τη μισή της ζωή ως άνδρας και την άλλη μισή ως γυναίκα. Είναι η Μπέττυ Βακαλίδου, από τις πρώτες τραβεστί της Αθήνας και αυτή είναι η συγκλονιστική ιστορία της, όπως την περιγράφει η ίδια. Από τον πόνο στη στοργή, από τη βαναυσότητα στην ομορφιά και από την βία στην ηδονή. «Μια νύχτα μου, η ζωή σας όλη. Έτσι δεν είναι;» Ναι, Μπέττυ. Έτσι ακριβώς είναι.
ΑΠΟ ΤΗ ΦΑΝΗ ΠΛΑΤΣΑΤΟΥΡΑ /
όπως δημοσιεύθηκε στο DownTown Magazine Greece της Πέμπτης
Γεννήθηκε αγόρι. Έζησε τα παιδικά χρόνια σ΄ ένα συντηρητικό χωριό της Αλεξανδρούπολης. Τα βράδια άλλαζε συνέχεια πλευρό στο μαξιλάρι μην αντέχοντας τους πόνους και τις ανοιχτές πληγές που είχε αφήσει η ζώνη του πατέρα. Τα πρωινά η μόνιμη ερώτηση. «Πες μου ρε, είσαι πούστης;» Ύστερα αναμορφωτήριο, δουλειά στα καράβια, μια στάση στη θορυβώδη Νέα Υόρκη και μετά πιάτσα στη Συγγρού και αργότερα στους οίκους ανοχής, με μαύρες ζαρτιέρες και τσιγάρο στο χέρι. «Ο επόμενος», «ο επόμενος», «πάει και αυτή η μέρα», «σιχαίνομαι τον εαυτό μου». Στα 34 αλλαγή φύλου. Μια δεύτερη ζωή ή μάλλον μια δεύτερη ευκαιρία για ζωή. Πάλι πιάτσα, πάλι οίκοι ανοχής, πάλι «ο επόμενος», «ο επόμενος» και «δεν θα τελειώσει ποτέ αυτή η μέρα;». Στο ενδιάμεσο συλλήψεις, διωγμοί, αγώνες για τα δικαιώματα των τραβεστί, κάποια χάδια χωρίς πληρωμή. Στο σήμερα, τώρα. Πίνουμε καφέ στο διαμέρισμά της στον έβδομο όροφο μιας πολυκατοικίας με θέα Ακρόπολη και Λυκαβηττό. Την ρωτάω τι θα άλλαζε από αυτή τη ζωή σε τίτλους. Ρίχνει βιαστικά μια τούφα μαλλιά στο πρόσωπο. Δεν της αρέσει να την βλέπουν να κλαίει. «Θα ήθελα να με αγαπούσαν. Η μάνα μου και ο πατέρας μου. Τότε όλα θα είχαν γίνει αλλιώς».
- Πώς προέκυψε το όνομα Μπέττυ Βακαλίδου;
Όταν κατάλαβαν οι γονείς μου ότι ήμουν ομοφυλόφιλος, εκεί γύρω στην έκτη δημοτικού, με έδιωξαν από το σπίτι. Στο 1966 λοιπόν, και εγώ μπαίνω σε αναμορφωτήριο και βλέπω μέρα – νύχτα ελληνικές ταινίες. Θαυμάζω μια πρωταγωνίστρια. Είναι νέα, όμορφη και ανερχόμενη. Είναι η Μπέττυ Αρβανίτη και αποφασίζω να πάρω το όνομά της.
- Τι άλλο κάνεις στο αναμορφωτήριο;
Παρακαλάω την κοινωνική λειτουργό να μου φέρνει βιβλία να διαβάζω. Θέλω να μορφωθώ, ξέρω ότι με περιμένει το περιθώριο και πρέπει να οπλιστώ. Διαβάζω Ντοστιογιέφσκι, Λουντέμη, Καζαντζάκη. Μένω στο αναμορφωτήριο μέχρι το 1969 και είμαι το παιδί που δεν έχει γονείς. Το παιδί που το απαρνήθηκαν.
- Τι έχει αυτό το παιδί; Πού ακουμπά; Πού στηρίζεται; Σε τι ελπίζει;
Την τύχη του τη μαύρη έχει. Το ξέρεις αυτό; Κανέναν και τίποτα. Με έριξαν μέσα σε ένα αναμορφωτήριο και ήταν σαν να με ρίχνουν στη μέση του ωκεανού. Έπρεπε να παλέψω με ό,τι δύναμη έκρυβα μέσα μου, να κολυμπήσω και να επιζήσω. Έμαθα να μην βασίζομαι ούτε καν στην καλοσύνη των ξένων. Να μην βασίζομαι σε κανέναν. Μόνη μου. Στα πόδια μου.
- Η ζωή στο σπίτι, πριν το αναμορφωτήριο πως είναι;
Ξύλο, βία και απαξίωση. Για τους γονείς μου ήμουν «ο πούστης» που έκανε παρέα με τον άλλον «πούστη» του χωριού. Ήμουν το πέμπτο αγόρι μιας οικογένειας. Ο πατέρας μου και ο τρίτος αδερφός μου έβγαζαν καθημερινά τη ζώνη και με σάπιζαν στο ξύλο. Η κακοποίηση γινόταν με τη ανοχή της μάνας μου. Δεν μπορούσαν να αποδεχτούν ότι το παιδί τους είναι ομοφυλόφιλο. Έπρεπε να φύγω από εκεί μέσα για να μην τρελαθώ. Ήθελα να δραπετεύσω, να φύγω όσο το δυνατόν πιο μακριά από αυτούς που γέμιζαν το κορμί και την ψυχή μου πληγές. Μια φορά θυμάμαι, με κρέμασαν ανάποδα.
- Τι εννοείς;
Το ταβάνι του σπιτιού μας είχε γάντζους από τους οποίους κρεμάγαμε πεπόνια. Στη θέση των πεπονιών κρέμαγαν εμένα ανάποδα και ξανά ξύλο. Από ένα σημείο και μετά δεν με ρωτούσαν καν «είσαι πούστης;» Ήταν σίγουροι. Στις 16 Φεβρουαρίου του 1966 με έκλεισαν στο αναμορφωτήριο και από τότε δεν τους ξαναείδα.
- Τους συγχώρεσες ποτέ;
Όχι. Και αρνούμαι να τους συγχωρήσω. Με βασάνισαν Φανή, με απαρνήθηκαν. Όχι μία φορά. Όλες οι προσπάθειες που έκανα τα επόμενα χρόνια να μιλήσω στη μάνα μου έπεσαν στο κενό. Είχα να την δω από το 1965. Το 1998 έκανα την πρώτη απόπειρα να επικοινωνήσω μαζί της. Την πήρα στο τηλέφωνο και αρνήθηκε να με συναντήσει. Μου απάντησε «μπα ζεις; Νομίζαμε πως πέθανες».
- Τι άλλο θυμάσαι από αυτή τη συνομιλία;
Τα πάντα. Προσπαθούσα να τρενάρω τη συνομιλία στο τηλέφωνο μήπως μου έλεγε «ξαναπάρε κάποια στιγμή αν θέλεις» ή «κάτσε να γράψω κάπου το τηλέφωνό σου». Δεν είπε τίποτα. Μόνο ότι «εγώ πέντε άνδρες γέννησα, εσένα δεν σε ξέρω». Αρκεί να σου πω πως όταν ήμουν 12 χρονών και πριν καταλάβει ότι το παιδί της είναι ομοφυλόφιλο, είχα έναν σοβαρό τραυματισμό από πέτρα με αποτέλεσμα το ένα μου νεφρό να γίνει κιμάς. Ο γιατρός μου έπαιρνε με ενέσεις κομμάτια αίματος από την κοιλιά. Μετά το χειρουργείο είπε στον πατέρα μου «εγώ θα το ράψω το παιδί αλλά αν μέχρι αύριο το πρωί δεν λειτουργεί το άλλο νεφρό, ετοιμαστείτε για κηδεία». Όλο το βράδυ η μάνα μου έκλαιγε στο προσκεφάλι μου. Όταν μετά από λίγους μήνες κατάλαβαν από τις παρέες και τη συμπεριφορά μου ότι ήμουν ομοφυλόφιλος, γύρισε και μου είπε: «αν ήξερα ότι είσαι πούστης, θα σε άφηνα να πεθάνεις μέσα σε εκείνο το νοσοκομείο”.
- Τι ακολουθεί ύστερα;
Ύστερα αναμορφωτήριο, μούτσος στα καράβια, μια στάση στη Νέα Υόρκη και μετά, Αθήνα και πιάτσα στη Συγγρού. Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά.
- Μονόδρομος η πορνεία;
Κατά έναν τρόπο, ναι. Δούλευα στην πορνεία μέχρι το 2000. Από το 1974 μέχρι το 1984 ως τρανς και μετά ως γυναίκα. Στην αρχή προσπαθούσα να πιάσω πελάτες φορώντας μίνι και κρατώντας ένα τσιγάρο στο χέρι. Δεν τα κατάφερνα, δεν μου πήγαινε όλο αυτό. Σήμερα αποφεύγω πια, να περνάω από τη Συγγρού. Δεν έχω φίλες εκεί, μόνο επώδυνες μνήμες.
- Θυμάσαι το πρώτο βράδυ;
Θυμάμαι και το πρώτο και όλα τα επόμενα, που έκανα συνέχεια εμετούς. Ήταν πολύ δύσκολη δουλειά, αρνιόμουν να καθίσω πολύ ώρα με τον πελάτη. Πολλές φορές αν κάποιος ήταν λίγο πιο ευγενικός μαζί μου, με έπιαναν τα κλάματα. Για να αντέξω όλη αυτή τη φρίκη της δουλειάς πήγαινα στον κινηματογράφο ή στο θέατρο να δω την αγαπημένη μου ηθοποιό, την Έλλη Λαμπέτη. Και μετά στη Συγγρού ή στους οίκους ανοχής να κάνω τη δουλειά μου μηχανικά και να σκέφτομαι τους ήρωες της ταινίας που είχα δει προηγούμενως. Να προσπαθώ από κάπου να πιαστώ για να μην μου στρίψει.
- Η ζωή στους οίκους ανοχής;
Με ποιοτική μουσική για να ηρεμήσω κάπως την ψυχή μου. Έβαζα Μάλαμα, Περίδη, Γαλάνη, Θάνο Μικρούτσικο. Με αυτά τα τραγούδια πηδιόμουν εγώ. Θα μου πεις δεν ήταν αντικαυλωτικό όλο αυτό για τον πελάτη; Ναι ήταν. Αλλά εγώ δεν έπαιρνα ναρκωτικά και δεν έπινα αλκόολ. Αυτόν τον τρόπο είχα βρει να κουλάρω.
- Το bullying εκείνες τις εποχές ήταν ανελέητο;
Καταρχήν τα «σαφάρι» της αστυνομίας. Πολύ κυνήγι και κατευθείαν βρίσιμο, ξύλο και «πώς είσαι έτσι ρε πούστη;» Χωρίς λόγο. Και ύστερα ναι, το φοβερό bullying στις πιάτσες. Κυρίως από νέα παιδιά. Έπαιρναν γιαούρτια, έβαζαν μέσα μικρά καρφιά και μας τα πετούσαν με δύναμη ώστε να μας πληγώσουν. Και αναρωτιέσαι «γιατί τέτοια βία από νέα παιδιά;» Και το γιαούρτι ήταν χάδι μπροστά σε άλλες επιθέσεις.
- Στη βία απαντούσες με βία;
Όταν πια βρίσκεις τοίχους και αυτοί οι τοίχοι νιώθεις να σε περικυκλώνουν, θα χρησιμοποιήσεις αναγκαστικά τη βία για να επιβιώσεις, να ελευθερωθείς και να μπορέσεις να συνεχίσεις παρακάτω. Δεν γίνεται διαφορετικά. Ήταν και άγρια χρόνια τότε. Μας έπιαναν οι μπάτσοι όποτε τους καύλωνε και ας είχαμε άδειες. Μια φορά ένας με συνέλαβε, με πήγε στο τμήμα και την ώρα που ανέφερε στον αξιωματικό υπηρεσίας όσα είχαν διαδραματιστεί, αρπάζω μια καρέκλα και την σπάω στο κεφάλι του. Έφαγα δεκαέξι μήνες φυλακή γι΄ αυτή την πράξη χωρίς να μπω μέσα τελικά.
- Από τα χρόνια στην πορνεία, τι μαθαίνεις για τους άνδρες;
Τι να πω για τους άνδρες; Δεν πρέπει να τους έχεις πολύ εμπιστοσύνη. Αν και για τους μισούς από αυτούς -και παραπάνω- νιώθω ευγνωμοσύνη και θέλω να τους πω ένα «ευχαριστώ» γιατί με τα χρήματα που μου έδωσαν μπόρεσα να κάνω κάποια πράγματα στη ζωή μου. Κάποιοι από αυτούς μου φέρθηκαν τρυφερά αλλά γενικά όταν ο άνδρας καυλώνει, δεν καταλαβαίνει Χριστό. Ούτε από καθαριότητα, ούτε από πόνο.
- Διόρθωση φύλου πότε κάνεις;
Το 1984. Είχα δει εγχειρισμένες στη Συγγρού που ήταν αλκοολικές και υποστήριζαν ότι δεν είχαν οργασμό. Μετά την έκδοση του πρώτου μου βιβλίου και την ταινία που με έκανε ο Σταύρακας πήρα μεγάλη αναγνωρισιμότητα οπότε με πλησίασαν οι όμορφες εγχειρισμένες. Αυτές που δεν έκαναν καταχρήσεις, που δούλευαν στο Κολωνάκι, Βουκουρεστίου, και ήταν καθ’όλα γυναίκες. Παίρνοντας παράδειγμα από αυτές, αποφάσισα να κάνω τη διόρθωση. Είπα «θέλω να αλλάξω ζωή». Και το έκανα.
- Επώδυνη και δαπανηρή η διαδικασία;
Δεν είναι τόσο επώδυνη, όσο λένε. Επώδυνη είναι η μετεγχειρητική κατάσταση. Για να μπορέσεις να διατηρήσεις τον τεχνικό κόλπο στο μέγεθος που πρέπει, θέλει ένα μασάζ με ομοίωμα πέους. Αυτό είναι το επώδυνο κομμάτι. Πολυέξοδο ναι, ήταν και είναι ακόμη. Θυμάμαι είχα πληρώσει τότε μισό εκατομμύριο δραχμές στη Καζαμπλάνκα όπου πήγα και έκανα την εγχείρηση. Σκεφτόμουν τις προάλλες ότι είμαι 68 χρονών και έχω ζήσει τα 34 μου χρόνια ως άνδρας και τα άλλα 34 πια, ως γυναίκα. Ίδιο το ζύγι.
- Τι έχεις μάθει για τη ζωή στα 68 σου;
Έχω μάθει να επιβιώνω. Με όποιο τίμημα. Συνηθίζω να παρομοιάζω τον εαυτό μου με ένα καρύδι. Μπορεί το «έξω» του να είναι σκληρό αλλά το «μέσα» του είναι ψύχα. Έχω κρατήσει τις ευαισθησίες μου και είμαι περήφανη γι΄ αυτό. Και έχω μια περίεργη αντίληψη για την αξιοπρέπεια. Ακόμη και μια πουτάνα μπορεί να κάνει τη δουλειά της αξιοπρεπώς και αυτό είναι κάτι για το οποίο πάλεψα πολύ και παλεύω ακόμη.
- Σου λείπει κάτι σήμερα;
Δηλώνω απερίφραστα ότι νιώθω αυτάρκης. Και χορτασμένη σε σημείο «overdose». Τα έχω δει και τα έχω ζήσει όλα. Και τη φρίκη, και την ομορφιά, και την ηδονή και όπως λέω «μια νύχτα μου, η ζωή σας όλη». Τα βράδια κοιμάμαι ήσυχα, χωρίς χάπια και χωρίς σκελετούς στην ντουλάπα. Μόνο αγαπησιάρικες αναμνήσεις έχω στα συρτάρια μου.
- Ετοιμάζεις κάτι;
Είναι σχεδόν έτοιμο το τρίτο βιβλίο μου και παίζω τον «Τειρεσία» στον Οιδίπους Τύραννο στο θέατρο Βασιλάκου σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Πιστεύω πως πρέπει κάποτε, οι τραβεστί να παίξουν στο Ηρώδειο και την Επίδαυρο. Και επειδή μια Χρυσούλα Διαβάτη παραμονεύει και δεν θέλω να παρεξηγηθώ, δεν μιλάω για τον εαυτό μου. Αλλά για τις τραβεστί γενικά. Το θέατρο που έχουν καταφέρει να παίξουν για να επιζήσουν, θέλει πολύ ταλέντο. Και δύναμη. Και ψυχή. Αυτά δεν έχουν και οι καλοί ηθοποιοί; Γιατί λοιπόν να μην παίξουν;
- Πώς θέλεις να κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη;
Ξέρω εγώ; Τι λες εσύ;
- Λέω να μου πεις μια αγαπημένη σου φράση στα καλιαρντά.
Στα καλιαρντά; «Αβέλω, πελώ». Είναι εύηχο και σημαίνει «κρυφακούω».
- Και κάτι τελευταίο. Σε αυτό το 14χρονο αγόρι που χρειάστηκε να πάρει τη ζωή στα χέρια του από νωρίς και χωρίς τη θέλησή του, τι θα έλεγες σήμερα;
Θα σου εκμηστηρευτώ κάτι. Όταν μπαίνω στο ασανσέρ του σπιτιού μου για να ανέβω στον έβδομο όροφο -που μοιάζει σαν τον έβδομο ουρανό γιατί έχω θέα σε Λυκαβηττό, Ακρόπολη και Φιλοπάππου- κοιτάζομαι στον καθρέπτη, φτιάχνω το κραγιόν μου και λέω «φτου σου ρε πούστη, καλά τα κατάφερες».
INFO: Η Μπέττυ Βακαλίδου πρωταγωνιστεί στον Οιδίπους Τύραννο του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη, που ανεβαίνει από 23/05 - 03/06 (Τετ.-Κυρ.) στο θέατρο Βασιλάκου.
INFO: Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) ξεκινώντας έτσι, μια σκληρή κόντρα με τον Κώστα Ταχτσή που οδήγησε στα δικαστήρια.
INFO: Έχει γράψει δύο best-seller βιβλία για τη ζωή της και ετοιμάζει το τρίτο. Όπως εξηγεί «δεν είμαι επαγγελματίας συγγραφέας. Χρειάζομαι πόνο για να γράψω».
Personal Note: Έχει ένα tattoo στο αριστερό της χέρι που συμβολίζει το κάρμα.
